Numer 1/2020
Spis treści
3
Nie tylko wynagrodzenie
Rozmowa z Dorotą Galińską, Przewodniczącą Komisji Krajowej Związku Zawodowego Pracowników Lecznictwa Psychiatrycznego i Uzależnień oraz Organizacji Środowiskowej Terapeutów Uzależnień
5
Specyfika vs uniwersalizm zjawiska uzależnień osób z niepełnosprawnością intelektualną
W Polsce żyje i mieszka około 760 tys. osób z niepełnosprawnością intelektualną. Ich dorosłe życie w większości opatrzone jest zwielokrotnionymi trudami, z którymi część musi mierzyć się zupełnie samodzielnie. Nic więc dziwnego, że niektórzy szukają antidotum w używkach
Iwona Wojtczak–Grzesińska
9
„Od poradni do poradni”
Trwała abstynencja u pacjentów, którzy mają poważne trudności poznawczo–emocjonalne, jest celem niemożliwym lub też niezwykle trudno osiągalnym. Celem jest więc wydłużenie okresów abstynencji i znaczna redukcja szkód
Małgorzata Filipiuk
12
Problemy alkoholowe w populacji osób starszych
Problemy alkoholowe starszych osób są często „maskowane” przez inne zaburzenia somatyczne i psychiczne lub przyjmowane leki, co utrudnia postawienie właściwej diagnozy i w konsekwencji może prowadzić do niewłaściwego leczenia
Marta Zin–Sędek
13
Miłość terapeutyczna
Miłość definiowana jest na wiele sposobów, mówi się też o różnych rodzajach miłości. Chciałbym podzielić się rozumieniem miłości, jakie zbudowałem na bazie doświadczenia osobistego oraz kilkunastoletniej pracy terapeutycznej. Opowiem o moim rozumieniu miłości w relacji terapeutycznej oraz jakie znaczenie ma ona według mnie w procesie psychoterapii
Paweł Rosiński
15
Drop–In Krakowska 19
Angielski termin „drop–in” oznacza po prostu – wpadnij. Został on przyjęty na całym świecie jako nazwa niskoprogowych serwisów, do których przyjście osoby uzależnionej ma charakter niezobowiązujący
i w których większość działań dotyczy ograniczania szkód zdrowotnych
i społecznych związanych z używaniem narkotyków
Grzegorz Wodowski
18
„Czy mogę się do pani przytulić?” Dziecko u terapeuty uzależnień
Dzieci wielokrotnie krzywdzone przez osoby dorosłe, doświadczające odrzucenia, nie mają powodu, aby zaufać terapeucie. Bezwarunkowo akceptujący pacjenta, empatyczny i autentyczny terapeuta może być tym dorosłym, który towarzyszy, objaśnia świat, pomaga zrozumieć doświadczone zło i daje nadzieję
Katarzyna Nanowska
21
Nasz dom
„Stwórzmy razem dom, abyś w przyszłości mógł stworzyć własny” – to motto ośrodka terapii dla młodzieży
w Kudowie–Zdroju i jednocześnie myśl przewodnia podejmowanych tu działań. Piąta rocznica funkcjonowania placówki w jej obecnym kształcie skłania do refleksji, podsumowania efektów dotychczasowej pracy, a także przemyślenia jeszcze lepszego dostosowania oddziaływań w kolejnych latach
Agata Stachów
26
Mój mąż potrzebuje terapii!
Co jest ważne w motywowaniu pacjentek będących w związku z osobą uzależnioną do podjęcia terapii własnej?
Monika Lulińska
29
„Momenty zmiany” w psychoterapii doświadczeniowej
Psychoterapia doświadczeniowa koncentruje się wokół procesu doświadczania, wokół funkcji orientacyjnych organizmu: emocji, zmysłów, znaczeń. Pełne niezakłócone doświadczanie rozumiane jest tutaj jako warunek zdrowia psychicznego. Praca terapeutyczna i jej metody zmierzają do osiągnięcia tego celu
Ireneusz Kaczmarczyk
35
Propozycje czytelnicze
36
Ważne i ciekawe
Numer 2/2020
Spis treści
3
Wszyscy bierzemy udział w nieplanowanym zbiorowym eksperymencie
Sytuacja zmienia się dość dynamicznie i niestety musimy nauczyć się żyć i pracować z wirusem w tle
Katarzyna Łukowska
4
Terapia w obliczu epidemii koronawirusa
Placówki leczenia uzależnień, podobnie jak wszyscy w Polsce, muszą przystosować się do sytuacji, z jaką nie mieliśmy nigdy do tej pory do czynienia. Ograniczenia, samoizolacja, coraz więcej ludzi na kwarantannach i coraz większy strach przed rozprzestrzenianiem się wirusa. Jak w takich warunkach prowadzić psychoterapię, jak diagnozować pacjentów, jak efektywnie im pomagać?
sonda redakcyjna
10
Inaczej niż wczoraj
Pomimo, iż obecnie praca z pacjentami odbywa się wyłącznie za pomocą systemów teleinformatycznych, środki zabezpieczające wydają się być niezbędne. Dysponujemy więc zarówno maseczkami, rękawiczkami jak i preparatami do dezynfekcji, co poprawia komfort pracy w tych niekomfortowych okolicznościach.
Agnieszka Żeljazkow
12
Wsparcie teraz najważniejsze
Jako terapeuci w obecnym kryzysie podlegamy tym samym przeciążeniom co nasi pacjenci. Też jest nam ciężko, też się boimy o nasze miejsca pracy, o przetrwanie ośrodka, o naszych partnerów, starych rodziców, o swoje zdrowie, a z drugiej strony, jesteśmy przecież narzędziem terapii dla naszych pacjentów, więc musimy pomieścić również ich niepokoje i traumy...
Rozmowa z Agnieszką Litwą– Janowską, dyrektorem Krakowskiego Centrum Terapii Uzależnień, przewodniczącą Rady Superwizorów Psychoterapii Uzależnień
15
„Między tobą a mną online, to jest też między nami”
Z doświadczeń superwizyjnych i terapeutycznych wynika, iż epidemia, zmuszając nas do pracy online, skonfrontowała nas z wieloma przekonaniami, dotyczącymi prowadzenia terapii oraz kształcenia w zawodzie
Ireneusz Kaczmarczyk
20
Potencjał różnorodności
Tekst jest oparty na wystąpieniu autorek pt. „Od trudności do potencjału– superwizja zróżnicowanych zespołów terapeutycznych”, które miało miejsce 30 listopada 2019 roku na VII Zjeździe Superwizorów Psychoterapii Uzależnień
Agnieszka Kolano, Joanna Wawerska–Kus
23
Grupa uczy bliskości
Panuje przekonanie, że grupy online są jednak czymś gorszym od tych w realnym świecie. Ja bym jednak nie przywiązywała się do tej myśli. W internecie też można prowadzić głęboką psychoterapię z osobami uzależnionymi, pracować z emocjami i relacjami
Rozmowa z Bożeną Maciek–Haściło, psychoterapeutą i superwizorem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, superwizorem psychoterapii uzależnień, kierowniczką Poradni i Oddziału Dziennego Terapii Uzależnienia od Alkoholu w Śremie, członkiem zespołu Laboratorium Psychoedukacji w Warszawie.
26
Kobiety i pornografia
Kobiety, podobnie jak mężczyźni, znajdują przyjemność w oglądaniu pornografii, zwłaszcza tworzonej specjalnie pod kątem kobiecych potrzeb. Niestety, przyjemność ta czasami zmienia się w problem, a nawet
w uzależnienie
Ryszard Romaniuk
30
Kobiety uzależnione od seksu – jak im pomagać? Nasze doświadczenia
Niepokojąco wysoki odsetek kobiet uzależnionych od seksu ma doświadczenia traumy dziecięcej. W porównaniu do mężczyzn odsetek ten jest wyższy, a doświadczenia traumatyczne częściej mają bardziej dramatyczny przebieg
Natalia Smogulecka
34
Błąd w myśleniu
Nikt tak jak nasi pacjenci, w swojej „kruchości”, nie oddają „przeżycia” naszej aktualnej rzeczywistości. Oddajemy im dziś w numerze głos. Do naszej refleksji...
Agnieszka Illinicz–Kiełkiewicz
35
Propozycje czytelnicze. Ważne i Ciekawe
Numer 3/2020
Spis treści
3
Zadbać o dzieci z FASD
O tym, jak prawidłowo diagnozować i pomagać dzieciom z FASD, oraz jak na ich sytuację wpłynęła pandemia, rozmawiamy z dr Teresą Jadczak–Szumiło, psychologiem, pedagogiem, trenerką Polskiego Towarzystwa Psychologicznego II stopnia, specjalistką w dziedzinie pracy z dziećmi po traumach oraz z płodowym zespołem alkoholowym
4
Skontrolować niekontrolowane
Terapia w czasie pandemii nie była tylko „typową” terapią uzależnień, stała się również interwencją kryzysową, pracą z lękiem, niepewnością, zagrożeniem utraty bezpieczeństwa, również tego materialnego
Katarzyna Czerwonka, Kamil Chorążka
8
Nowa rzeczywistość
Wydaje się ważne, by w przyszłości utrzymano możliwość udzielania świadczeń za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności, co pozwoliłoby kontynuować ją osobom, którym z różnych powodów trudno jest osobiście uczestniczyć w terapii
Iwona Labus–Wasilewska
10
Chyba od stanu wojennego nie mieliśmy takiego wspólnego z pacjentami doświadczenia, lokującego nas w podobnym obszarze zagrożenia, niepewności, bezradności...
Sławomir Grab
12
Terapia w czasie zarazy
W czasie pandemii musieliśmy wprowadzić praktyki typowo szpitalne: stosowanie środków ochrony osobistej, codzienne monitorowanie stanu zdrowia pacjentów, dezynfekcję pomieszczeń
Storrada Grabińska–Ujda
14
Okiem terapeuty: Terapia „zza krat” w czasach epidemii
Więzienia są miejscami izolacji, a równocześnie miejscami odizolowanymi. Teraz, w czasach globalnej pandemii, te warunki nabierają nowego wymiaru
16
Kryzys mobilizuje
Rozmowa z dr Piotrem Jabłońskim – dyrektorem Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii
Kryzys związany z COVID–19 przykuł uwagę wszystkich i zmobilizował do podjęcia wielu nowych wyzwań
18
Terapia osób nadużywających pornografii i seksu
Seksoholizm, hiperseksualność, niekontrolowane zachowania seksualne czy zaburzenia kompulsywnych zachowań seksualnych – opis problemu, diagnostyka, kwalifikacja, terapia
Katarzyna Siedlecka–Pasierbiak, Piotr Kuraś
20
Mężczyzna w związku z pornografią
Co sprawia, że mężczyźni żyjący w związkach coraz częściej – w moim przekonaniu – ograniczają lub rezygnują ze współżycia na rzecz pornografii i masturbacji i jakie są tego konsekwencje
Paweł Pilich
22
„Moje dziecko mnie złości” – profilaktyka agresji w pracy z rodzicami
Pierwszym krokiem, by rodzice mogli pracować nad złością, jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni, gdzie każdy będzie mógł ujawnić swoje emocje, lęki, obawy, smutek krytyczne myśli, niezadowolenie z samego siebie
Krzysztof Górski
25
Przeciw przemocy
Kontakt z osobami zgłaszającymi się do „Niebieskiej Linii” IPZ potwierdza, że właściwie wszystkie osoby doznające przemocy mają wątpliwości, czy to, czego doświadczają, jest przemocą. To efekt manipulacji sprawcy, który potrafi wmówić swojej ofierze, że przemoc jest normą
Rozmowa z Renatą Durdą, kierowniczką Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy
w Rodzinie „Niebieska Linia” IPZ, certyfikowaną superwizorką i specjalistką ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie
28
Borderline i terapia dialektyczno–behawioralna
Osobowość borderline jest zaburzeniem, które zazwyczaj wymaga długotrwałego i regularnego leczenia zarówno szpitalnego jak i ambulatoryjnego. W pracy z pacjentem uzależnionym z rozpoznaniem osobowości borderline sprawdza się zastosowanie terapii dialektyczno – behawioralnej DBT i programu Family Connections FC
Ewa Miturska
32
mWsparcie dla pacjentów po podstawowym programie leczenia uzależnienia
Aplikacja telefoniczna jest narzędziem wspierającym osoby uzależnione w procesie zdrowienia, jednak nie zastąpi ona terapeuty
Łukasz Wieczorek, Justyna Klingemann
35
Propozycje czytelnicze. Informacje
Numer 4/2020
Spis treści
3
Czy grozi nam zapaść?
Rozmowa z Dorotą Regułą psychologiem, psychoterapeutą, superwizorem psychoterapii uzależnień, v-ceprzewodniczącą Rady Superwizorów Psychoterapii Uzależnień, kierownikiem Ośrodka Terapii w Działdowie
5
Hikikomori – bliżej uzależnienia czy psychozy?
Hikikomori może być traktowane jako choroba cywilizacyjna, w której potrzeba przebywania w samotności przeradza się w chorobliwe osamotnienie, a kontakt ze światem zewnętrznym utrzymywany jest wyłącznie przez internet lub ewentualnie przez telefon.
Bohdan T. Woronowicz
8
Funkcjonowanie młodych osób w internecie w czasach pandemii. Obserwacje i wnioski
W czasie kryzysu pandemii nasi młodzi klienci skierowali swoje aktywności prawie całkowicie do przestrzeni wirtualnej, pozostając w ciągłym kontakcie ze znajomymi, śledząc wiadomości ze świata, a jednocześnie nie opuszczając strefy komfortu, jakim było łóżko, mieszkanie czy dom
Zofia Czerwińska
12
Dlaczego warto rozmawiać z kobietami uzależnionymi o FASD
Dla bardzo wielu kobiet temat spożywania alkoholu w okresie ciąży jest tak wstydliwy, że zaprzeczają temu nawet matki, które wypiły przysłowiową lampkę wina...
Teresa Szumiło
16
Praca terapeutyczna z pacjentem uzależnionym z rozpoznaniem osobowości borderline
W pierwszej części artykułu zaprezentowana została praca z daną grupą pacjentów przy zastosowaniu Dialektyczno – Behawioralnej Terapii DBT oraz programu terapeutycznego adresowanego do rodzin i bliskich osób z BPD - Program Family Connections FC. W tej części znajdzie się opis pracy z pacjentem z diagnozą borderline przy zastosowaniu innego podejścia z III fali terapii poznawczo – behawioralnej tj. Terapii Schematów TS
Ewa Miturska
19
Używanie alkoholu w trakcie pandemii koronawirusa
Jak zmienił się sposób picia alkoholu przez Polaków po ataku koronawirusa? Nowe badanie pokazało między innymi, że osoby, które mieszkały z rodziną, a także posiadające dzieci, częściej zwiększały spożycie alkoholu
w trakcie pandemii w porównaniu z samotnymi
Jan Chodkiewicz
22
Początek epidemii COVID–19 a system pomocy osobom uzależnionym – wyniki szybkiej oceny sytuacji
O ile zmniejszyła się liczba osób, które chciały się leczyć z powodu narkotyków na początku epidemii?
Na to pytanie odpowiedziały wyniki nowego badania CINN KBPN
Artur Malczewski
26
Żeby w końcu uwierzyli
Rozmowa z Renatą Kim, dziennikarką, autorką książki „Dlaczego nikt nie widzi, że umieram? Historie ofiar przemocy psychicznej”
28
Poradnie leczenia uzależnienia od alkoholu w czasie pandemii wirusa Covid–19
Praca w warunkach kryzysu to moment poznania siły zespołu terapeutycznego oraz możliwość sprawdzenia innowacyjnych form pracy: samopomocowych grup online, aplikacji telefonicznych, a przede wszystkim teleinformatycznych metod pracy terapeutycznej z pacjentem
Justyna Klingemann
32
Rola lekarza POZ i współpraca z wieloma specjalistami w całościowym leczeniu pacjenta uzależnionego
Podczas wizyty w POZ pacjenci często nie szukają porady w sprawie picia, tylko pomocy w usunięciu dolegliwości zdrowotnych, by móc dalej pić...
Tomasz Kasperczak, Aleksandra Mikulka
35
Propozycje czytelnicze. Informacje. Ważne i Ciekawe
Numer 5/2020
Spis treści
3
Profesor Jerzy Mellibruda, nasz Jurek nie żyje
Przez ostatnie dni, już po śmierci Jurka, rozmawiałam z wieloma osobami, dla których jego odejście skłoniło do tego, żeby spojrzeć wstecz na swoje życie, i wszystkie one mówiły jednoznacznie: dzięki Jurkowi moje życie zmieniło się na lepsze...
Anna Dodziuk
7
Spotkania
W ciągu pięćdziesięciu lat naszej znajomości spotykaliśmy się wiele razy
Czesław Czabała
7
Wspomnienie o Jurku M.
Praca była dla niego misją i sposobem życia
Majka i Piotr Fijewscy
8
Dziękuję…
Kiedy Jurek zainteresował się lecznictwem odwykowym, poczułem ogromne wsparcie
Bohdan Woronowicz
9
Dać świadectwo...
Historia i praktyka wsparcia kilku milionów Rodaków
Krzysztof Brzózka
10
Lęk egzystencjalny a logoterapeutyczne „memento mori”
Refleksja nad śmiercią i jej nieuchronnością budzi niepokój i może prowadzić do unikania tematu przemijania
i umierania, również u terapeutów. Jako ludzie mamy tendencję do uciekania od tego, co niemiłe i przykre,
a śmierć może być takim tematem...
Piotr Szczukiewicz
12
ACT w pracy z osobami uzależnionymi, czyli w poszukiwaniu sensu i wartości
Uzależnienie w Terapii Akceptacji i Zaangażowania traktowane jest jako swoisty sposób unikania kontaktu z życiem i samym sobą, gdy kontakt ten staje się zbyt bolesny. Wyzwaniem, któremu stawiamy czoła w terapii, jest nieobecność – znika człowiek z jego wyborami, a dominuje uzależnienie z jego konsekwencjami
Marzenna Kucińska
15
Kobiece historie w procesie grupowym
Bez bezpiecznych więzi nie możemy zbudować bezpieczeństwa w sobie. Potrzebujemy do tego innych
Martyna Borkowska–Pelc
8
W słabym ciele słaby duch
Na stan psychiczny naszych pacjentów mogą wpływać różne choroby somatyczne, dlatego tak ważna jest kompleksowa diagnoza przed rozpoczęciem terapii
Storrada Ujda
20
Osobowość Silna Immunologicznie siedem cech, które można i warto rozwijać
Bądź wrażliwy na sygnały własnego ciała i ducha, kochaj ludzi i pomagaj im bezinteresownie, stawiaj granice, miej poczucie kontroli nad swoim życiem, wygadaj się, kiedy coś leży Ci na sercu, rozwijaj różne aspekty siebie – brzmi jak rady dobrej cioci? Jednak to naukowo dowiedzione czynniki zdrowia
Edyta Krzysztof
23
Relacja superwizyjna i role w procesie superwizyjnym
Bycie autentycznym wydaje się jednym ze złotych środków do nawiązania prawidłowej relacji terapeutycznej z superwizantami. Kiedy wspominam swoich superwizorów, mogę przyznać, że zdecydowanie najbezpieczniej czułam się w relacji z superwizorami, którzy „byli sobą”, nie próbowali zaprezentować się na superwizji inaczej niż to, jakimi ludźmi byli
Anna Dziedzic
26
Uzależnieni czy „rażąco niedbali dłużnicy”?
Czym jest chroniczne zadłużanie się – zaburzeniem kompulsywnym czy nowym uzależnieniem behawioralnym? A może to tylko to „marketingowe chorobotwórstwo”?
Roman Pomianowski
32
Zbawienie i przekleństwo, czyli krótka historia opiatów
Dwieście lat po wynalezieniu morfina i jej pochodne wciąż są najpotężniejszą bronią człowieka w walce z bólem oraz najsilniejszym znanym nam narkotykiem. I wciąż wywołują epidemie uzależnień
Agata Lato
35
Propozycje czytelnicze, informacje. Ważne i ciekawe